TRT Türk Halk Müziği Ses Sanatçısı Kenan Tuna’dan Erzurum Türküleri ve Bar Oyunlarına Dair Usta İşi Bir Değerlendirme..

Erzurum Türküleri ve Bar Oyunları Üzerine Duygularım;

Erzurum türkülerinin bir hoş havası vardır kendine özgü. Erzurumlunun yüreğini, erdemliliğini, yiğitliğini, mertliğini, kardeşliğini, ağırbaşlılığını anlatır. Havasıyla suyuyla özdeşleşmiş karakterini buluruz. Palandökenin, yaylaların, ovanın, nehirlerin kısacası bütün şehrin bir tablo gibi resmedildiğini görürüz. Aşkın acılarını, sevinçlerini tadarız.
????
Oldukça dinamik türkü de var, en alasından ağır türkü de var. Ninnisi de var, gelin çıkarması da! Gurbettekinin de, askerdekinin de gönlüne göre türküsü var. Herkesin doya doya içeceği bir türkü pınarı var Erzurum’un. Bu şehrin kucağında oluk oluk akar ki, bu kaynaktan insanımız kana kana içsin! Her yudumdan ayrı ayrı lezzete ulaşsın.
????
Erzurum türküleri bu güzel yaylanın kucağında yeşermiş çiçekler misalidir. Ovadan başlayıp Palandökenin yükseğine kadar serpilmişlerdir. Mor sümbülünden kırmızı gülüne nakış nakıştır. Bu çiçekli yerlerde toprağımız insanının gönlü açılır gül gibi adeta. Manevi duyguları da yeşerir. Onun içindir ki geleneklerine çok bağlıdır, töresinden asla taviz vermez. Duruşu çelik gibidir ama gönlü pek narindir. Havasından suyundan beslenerek yakılan türküler de dile getirir kendini Dadaşım.
????
Erzurum’un türkülerini sevdirmek o kadar zordur ki! Hiç bu kadar ağır bir yük binemez insanın sırtına. Taşıdın mı daha âlâsı yoktur! Havasıyla, suyuyla neşvünema bulmadan asla güç yetiremezsin. Bu muhteşem bir nefes ve alıveriştir ki, fevkalade bir hazza ulaştırır.
????
Bar’ı da öyledir. Duruşu, mendil tutuşu bile oyundan önce bir incelik arzeder. El birliği, gönül birliği ve beraberliğin ifadesidir. O vakara mazhar erişmedikçe oynamanın hiçbir kıymeti yoktur. Bar tutmadan önce “Dadaş Dinlendirme Havası” isterim ben. Ağırlamadır bunun adı. Yeryüzünün en güzel, en asil havasıdır. Bu hava bana dik durmayı, eğilmemeyi öğretir. Sadece ciddi, vakur, ağırbaşlı halde ve gözlerimi kırpmadan karşıya bakmayı emreder. Başbar çaldığı anda içimde fırtınalar kopar. Çırpıntım çok uzaklarda işitilir. Gücüm, kuvvetim dünyaya bedeldir o an. Köroğlu Barında ateş koparır alevlenirim. Uzundere’de duygu seline kapılır, akarım Tortum Gölü’ne.
Düşlerimde yayla havası okurum hep. Yaz gelende çıkam yayla başına derim… O yaylanın bir ezeli var ki görünce kanım kaynar, gönülden severim. Huma kuşunun yükseklerden seslenişi, sırtımın yere gelmeyeceği haberidir. Yaylam benim gönlümü haldan hala salar. Yaradan bir çift kanat verir kuş eyler, tez elden yâr bağına ulaştırır, gönlümü hoş eyler.
????
Huma Kuşu adlı uzun havamızın adı da, tadı da ayrıcalıklıdır. Bu uzun havaya bahşedilen hava özene bezenedir. Nasıl bir lezzettir ki, uçsuz bucaksız bir coğrafyada yankı bulmuş, yediden yetmişe herkesin dimağına yerleşmiştir. Hiçbir uzun hava, koca bir ülke topraklarında onun kadar seslenmemiştir. Huma Kuşunu işittirmekle bir insanın duygularına, hislerine, davranışlarına müdahale etmiş olursunuz. Yüreğe çalınan bir parça umut gibi, yüreğe maya çalmak gibi.
????
Erzurum’da Divan şiirimizin kıt verimi olan Müstezat Gazeli Emrah’ın bir dehasıdır. En değerli mücevherat sayılır, çünkü yurdumuz topraklarında onunla vuku bularak üç-beş sayıya ulaşabilmiştir. Edebiyatımızda müstesna bir şiir biçimi, musikimizde kudretli bir uzun hava tarzıdır. Gazelin lafı edildi mi akla Tatyan adıyla ünlenmiş Musammat Gazelimiz gelir. Benim “Tadgan” olarak ilan ettiğim bu muhteşem türkü ““Dün gece yâr hanesinde yastığım bir taş idi” adlı türküdür. ” Gönüllerde taht kurmuştur. Dillere destandır. Sözlerinde; yâr hanesinde bulunmanın mutluluğuna ve yaşanan hayata dair, güzel, ahlâkî ifadeler vardır. Bu yüzdendir ki herkesi çepeçevre sarıp sarmalamıştır.

Kenan Tuna -TRT Türk Halk Müziği Ses Sanatçısı