İŞÇİYE ELDEN ÖDEMEDE TEHLİKE ÇANLARI: MAHKEMELERDEN KRİTİK KARARLAR

Türkiye’de birçok işyerinde hâlâ süregelen elden maaş ödeme uygulaması, işçi-işveren uyuşmazlıklarının en önemli sebeplerinden biri olmaya devam ediyor. Özellikle bordroda asgari ücret gösterilip, geri kalan kısmın elden verilmesi, hem işçinin sosyal güvenlik haklarını hem de ileride emeklilik maaşını doğrudan etkiliyor.

İşverenler İçin Risk Büyüyor

Son dönemde Yargıtay’ın verdiği kararlar, elden ödeme yapan işverenlerin büyük risk altında olduğunu ortaya koydu. Çünkü işçi, elden aldığı maaşı ispatlayabilirse bordroda görünen ücretin çok üzerinde bir alacak hakkı elde edebiliyor. Özellikle tanık beyanları ve banka kayıtları, bu davalarda kritik delil olarak kabul ediliyor.

Uzmanlar, işverenlerin kısa vadede vergi veya sigorta primi avantajı sağladığını düşündüğü bu yöntemin, uzun vadede çok daha yüksek tazminat ve ceza yükümlülükleri doğurabileceğini belirtiyor.

İşçilerin Kaybı Çok Büyük

Elden ödeme, işçiler için yalnızca maaş kaybı değil, aynı zamanda:

Emeklilik haklarının zayıflaması,
Kıdem ve ihbar tazminatının düşük hesaplanması,
İşsizlik maaşı ve rapor parası gibi ödeneklerden eksik yararlanma,
Fazla mesai ücretlerinin gizlenmesi

gibi ciddi mağduriyetlere yol açıyor. Çalışanlar, işten ayrıldıklarında çoğu zaman ellerinde yazılı delil olmadığı için dava yoluna gitmek zorunda kalıyor.

Yargıtay’dan İşçiler Lehine Kararlar

Yargıtay’ın son kararlarında dikkat çeken husus, tanık beyanlarının tek başına bile delil olarak kabul edilebilmesi. Yani işçi, kendisiyle birlikte çalışan iş arkadaşlarının şahitliğiyle elden maaş aldığını kanıtlayabiliyor. Bu durum, işverenin sadece bordroya dayanarak kendisini savunmasını zorlaştırıyor.

Örneğin, geçtiğimiz aylarda verilen bir kararda, işçinin bordroda asgari ücretli göründüğü, ancak gerçekte daha yüksek maaş aldığı tanıklarca doğrulandı. Mahkeme, işçinin kıdem ve ihbar tazminatlarını gerçek maaş üzerinden hesapladı.

Uzmanlardan Uyarı: “Banka Üzerinden Ödeme Şart”

İş hukuku uzmanları, işverenlere maaşların mutlaka banka aracılığıyla ve tam olarak ödenmesi gerektiğini vurguluyor. Aksi halde işçi dava açtığında, işverenin ödeyeceği miktar katlanarak artabiliyor. Ayrıca SGK denetimlerinde elden ödeme tespit edilirse, işverenler ağır idari para cezalarıyla karşılaşıyor.

İşçiler İçin Yol Haritası

Elden ödeme alan işçilerin ise haklarını koruyabilmeleri için şu adımları atması tavsiye ediliyor:

Tanık tutmak: Aynı işyerinde çalışan kişilerin şahitliği büyük önem taşıyor.
Mesaj ve yazışmaları saklamak: İşverenin maaş miktarını belirten yazılı ifadeleri delil olabilir.
Banka kayıtlarını incelemek: Eksik yatırılan maaş, haklı gerekçe olarak değerlendiriliyor.
Arabulucuya başvurmak: Dava açmadan önce zorunlu arabuluculuk yolunun işletilmesi gerekiyor.

Sonuç: Elden Maaş Uygulaması Tarihe Karışmalı

İş hukuku avukatlarına göre, elden maaş uygulaması hem işçiyi hem de işvereni zarara uğratıyor. İşçiler emeklilikten tazminata kadar pek çok haktan mahrum kalırken, işverenler de davalarda yüklü tazminatlar ödemek zorunda kalıyor.

Uzmanlar, denetimlerin artırılması ve işçilerin bilinçlenmesiyle bu uygulamanın kısa sürede ortadan kalkacağını öngörüyor.